Van routeplanner naar gelijkmaker: MaaS als kans voor genderinclusieve mobiliteit
Wat als een app niet alleen je reis plant, maar ook bijdraagt aan gelijke kansen? In dit artikel duiken we in de vraag: kan MaaS gendergelijkheid in mobiliteit verbeteren?
Waarom vind ik dit een interessante reis worden
Bijna elk onderzoek naar MaaS noemt gemak, duurzaamheid en digitalisering. Maar zelden lees ik iets over inclusie. Laat staan over gender. Terwijl ik steeds vaker zie dat vrouwen andere mobiliteitskeuzes maken dan mannen. En dat veiligheid, zorgverantwoordelijkheden en reiscomfort daarin een grote rol spelen. Toen ik twee recente artikelen las over MaaS en gender, begon het te kriebelen. MaaS wordt vaak als neutraal systeem gepresenteerd, maar mobiliteit is allesbehalve neutraal. Wie bepaalt eigenlijk wat 'gebruiksvriendelijk' is? Wie test die apps? En voor wie zijn de pakketten ontworpen? Ik neem je graag mee op mijn zoektocht. Want als MaaS echt slim wil zijn, moet het óók rechtvaardig zijn.
Waar gaan anderen heen met dit thema
Uit systematisch literatuuronderzoek blijkt dat het overgrote deel van MaaS-onderzoek geen aandacht besteedt aan gender.1 Slechts 171 van de 420 wetenschappelijke artikelen die in 2023 geanalyseerd zijn, noemen gender überhaupt. En van die 171 gaan er maar 51 echt in op resultaten over vrouwen en mannen [1]. Toch zit er muziek in de data. MaaS past verrassend goed bij het reisgedrag van vrouwen: vaker met het ov, vaker multimodaal, minder autogericht [1]2. Vrouwen hechten ook meer waarde aan duurzaamheid en flexibiliteit [2]. In die zin sluit het basisidee van MaaS goed aan.
Maar er zijn ook zwakke plekken. MaaS lost geen ongelijkheid op in zorgtaken, veiligheid of infrastructuur (McIlroy, 2023). Denk aan kinderwagens in de tram, trappen zonder lift, of het gebrek aan veilige fietsroutes. Vrouwen vermijden vaak bepaalde routes of tijden vanwege angst voor onveilige situaties. In Italië gaven vrouwen in een enquête aan dat functies zoals realtime informatie over straatverlichting, cameratoezicht en de mogelijkheid om het geslacht van de chauffeur te zien, hun gevoel van veiligheid vergroten[2]. Zulke functies zouden standaard moeten zijn in MaaS-apps.
Daarnaast blijkt uit onderzoek dat vrouwen andere voorkeuren hebben bij het kiezen van mobiliteitspakketten. Ze geven vaker de voorkeur aan off-peak reizen, ruimte voor bagage of kinderen, en opties met minder overstappen[2]. Toch zijn veel pakketten vooral gericht op de 'gemiddelde gebruiker' – meestal jong, mannelijk, technologisch handig en zonder zorgtaken. Dat is een risico. Als we MaaS blind ontwikkelen op basis van 'efficiëntie' of 'marktvraag', dan versterken we bestaande ongelijkheden.
Er zijn ook kansen. De literatuur noemt bijvoorbeeld Family-MaaS, waarin schooltijden, opvanglocaties en gezinsplanning worden geïntegreerd[1]. Of de mogelijkheid om 'veilige routes' te kiezen – een optie die al getest wordt in andere apps zoals Safetipin. Daarmee kun je als MaaS-aanbieder écht verschil maken. MaaS zou zelfs kunnen inspelen op de behoeften van specifieke doelgroepen zoals mantelzorgers of alleenstaande ouders.
En nu? Hoe gaat dit verder?
De toekomst van MaaS ligt niet alleen in techniek, maar in ontwerpkeuzes. Design thinking speelt hier een cruciale rol. Niet de technologie zelf, maar de manier waarop je deze inzet bepaalt wie er baat bij heeft. MaaS biedt een unieke kans om bestaande mobiliteitskaders open te breken – maar dan moet je wél de juiste vragen stellen.
Wat zijn logische vervolgstappen? MaaS-aanbieders kunnen starten met het verzamelen van genderdata, mits ethisch verantwoord. Beleidsmakers kunnen MaaS opnemen in hun inclusieagenda. Ontwikkelaars kunnen apps testen met uiteenlopende gebruikersgroepen – niet alleen met young urban professionals. En wat dacht je van een MaaS-pakket dat korting geeft op reizen buiten de spits, met ruimte voor een kinderwagen, en prioriteit op veiligheid? Dat is geen niche. Dat is nodig.
Deze discussie raakt ook aan andere domeinen. Zoals governance: wie bepaalt welke diensten in een MaaS-platform komen? Of digitale inclusie: kunnen laaggeletterde of oudere vrouwen de app überhaupt gebruiken? En hoe zit het met big data en privacy – zeker bij gevoelige gegevens over veiligheid of locatie? Kortom: MaaS en gender is geen zijspoor. Het is de hoofdroute naar echt inclusieve mobiliteit.
Wat heeft bijgedragen bij deze reis. De bronnen.
[1] McIlroy, R. C. (2023). Mobility as a Service and gender: A review with a view. Travel Behaviour and Society, 32, 100596. https://doi.org/10.1016/j.tbs.2023.100596
[2] Giuffrida, N., Mascia, M., Lamanna, C., Binetti, M., & Ottomanelli, M. (2025). Mobility as a Service: An opportunity to address women’s mobility needs towards gender equity. Research in Transportation Economics, 112, 101585. https://doi.org/10.1016/j.retrec.2025.101585
Dit artikel schreef ik met hulp van ChatGPT (versie GPT-4o), die meewerkte als co-piloot en geen flauwe grappen maakte over parkeerplaatsen voor vrouwen.